تاریخچه نفتکش‌ها

معرفی تاریخچه نفتکش‌ها:

قدمت وسابقه پیدایش کشتیهای نفتکش از ۱۴۰ سال فراتر نیست .پیش از آن برای حمل نفت دیگر کالاهای مایع آنها را در بشکه های فلزی یا چوبی پر کرده وروی عرشه کشتی قرار میدادند.

برای حمل نفت در مسیرهای خشکی که امروزه برای این منظور از خطوط لوله استفاده میشود در قدیم از راه آهن استفاده میکردند.موضوع استفاده از راه آهن در صد سال گذشته مخصوصا در کشورهای صنعتی پدیده ای فوق العاده مهم واستراتژیک بود ودر آن موقع راه آهن بخش عمده ای از حمل و نقل جهانی را به خود اختصاص داده بود. ولی با پیدایش وتوسعه کشتیهای نفتکش واستفاده از خطوط لوله از اهمیت راه آهن کاسته شد.

اولین کشتی نفتکش در حدود ۱۴۰ سال قبل توسط لودویک نوبل برادر آلفرد نوبل معروف بنیانگذار جایزه نوبل طراحی ودر بندر باکو در دریای خزر به آب انداخته شد.

البته این نفتکش تنها یک مخزن داشت  وحفظ توازن آن در موقع ناوبری برای خدمه کشتی کار دشواری بود.

۱۰ سال بعد اولین نفتکش اقیانوس پیما به نام گلوکف به سفارش یک شرکت نفتی آلمانی توسط کشتی سازان انگلیسی ساخته شد. این کشتی نفتکش مدل اولیه کلیه نفتکشهائی است که بعدا ساخته شده است ماموریت نفتکش گلوکف حمل نفت آمریکا به اروپا خواهد بود.

اروپا در آن موقع برای اولین بار استفاده از نفت را به جای ذغال سنگ تجربه می کرد.

این نفتکش دارای ۸ مخزن ،طول ۹۱ متر،عرض ۱۱متر وسرعت ۹ گره دریائی  وبا ظرفیت ۲۰۹۰ متریک تن بود.

در قدیم کشتی های بادبانی نفت را در داخل بشکه های کوچک از قاره آمریکا به انگلستان حمل می نمودندبرای مثال کشتی بادبانی الیزابت واتز یکی از آنها بود.

در سال ۱۸۶۳ میلادی کشتی آتلانتیک مواد نفتی را بصورت فله حمل نمود.

در بین سالهای ۱۸۶۹-۱۸۷۲ میلادی کشتی  ۸۰۰تنی بنام چارلز تانکهای فلز مانند داشت که جمعا ۵۹ مخزن هر کدام به ظرفیت ۱۳ تن که محموله توسط پمپ های دستی تخلیه می شد.

در بین سالهای ۱۸۷۸-۱۸۸۶ مواد نفتی در کشتیهای بادبانی که یک دیگ بخار کوچک داشتند ومحموله آنها توسط پمپ های بخار تخلیه می گردید حمل می شد.

در سال ۱۸۸۶ میلادی تانکرهای مدرن با دیواره میانی در مخازن برای بهبود بخشیدن به وضعیت تعادل کشتیهای نفتکش ساخته شد.

کشتی مخصوص مواد نفتی از طرحهای اولیه

موتورخانه ومحل اقامت افراد

مخازن با دیواره میانی

از سالهای ۱۹۲۰ میلادی به بعد توجه خاص نسبت به افزایش تعادل کشتیهای نفتکش صورت گرفت .با تغییرات در طراحی وساخت مخازن با دیواره یا جداره های طولی وعرضی  وساخت تانکهای کوچک در قسمت بالا، کنار ویا عقب مخازن معضل نامتعادل بودن نفتکشها برای حمل مواد نفتی بصورت فله وخطرات طبیعی از قبیل امواج و طوفان را تا حدودی حل شد

شکل شماره ۲

مخازن طراحی شده از بدو تا کنون به جهت بهبود وضعیت تعادل نفتکشها

1. نوع مخازن تحتانی

2.نوع مخازن یا دیواره میانی

3.نوع مخازن در مخزن یا جانبی

4.مخازن یا دو دیواره طولی دیواره میانی

شکل شماره ۳

یک نوع نفتکش بین سالهای ۱۹۴۰-۱۹۷۵ میلادی با ساخت موتورخانه در قسمت انتهای کشتی

در سال ۱۹۵۶ کانال سوئز بسته شدوساخت کشتیهای سوپر تانکر آغاز گردید .مواد نفتی توسط این کشتیها با دور زدن دماغه شاخ آفریقا به اروپا ،آمریکا  وخاور میانه یا بالعکس حمل می شد.

در سال ۱۹۶۷ میلادی تانکرها با ظرفیت ۰۰۰/ ۳۰۰هزار تن وهمچنین ساخت کشتیهای جهت حمل فرآورده های نفتی ،مواد شیمیایی وگاز مایع نیز آغاز گردید.

در سال ۱۹۷۶ میلادی تانکر باتیلوس با ظرفیت ۰۰۰/۵۴۵ هزار تن اولین کوه پیکری بود که ساخته شد.

بطور کلی نفتکش ها در قرن بیستم وبیست ویکم ستون فقرات صنایع مختلف را تشکیل میدهند وبطور قطع از مهمترین بخشهای استراتژیک جهانی صنعت نفت بحساب می آیند.

پیشرفت وساخت کشتیهای نفتکش از سایزهای کوچک تا بزرگ (کوه پیکرها وغول پیکرها) وانتقال موتورخانه ومحل اقامت افراد ازوسط کشتی به انتهای کشتی فصل جدید در ساخت کشتی های نفتکش بود

1-1-1 تاریخچه ناوگان نفتکش :

سابقه نفتکش در ایران به دوران ملی شدن صنعت نفت باز می گردد.

برای اولین بار فکر داشتن ناوگان نفتی در دوران ملی شدن نفت که کشور ما دچار تحریم نفتی شده بود ،قوت گرفت در آن موقع عملا قسمتی از ناوگان موجود جهان در مالکیت شرکتهای نفتی بزرگ مثل شل و بی پی و غولهای نفتی دیگر بود.نیمی دیگر هم که در اختیار شرکتهای کشتیرانی آزاد ومستقل قرار داشت ،بدون اجازه شرکتهای نفتی بزرگ جرات اقدام به کاری بر خلاف نظر آنها را نداشتند .چون اگر خلاف سیاست شرکتهای بزرگ نفتی عمل می کردند بلافاصله در لیست سیاه قرار می گرفتند وحمل هیچ باری به آنها ارجاع نمی شد. به اینصورت بود که تحریم نفتی شرکتهای بزرگ به شدیدترین وجه موثر واقع شد وایران را در بن بست قرار داد. بالاخره در ۲۶ شهریور سال ۱۳۴۴اولین ناوگان نفتی کشور پا به عرصه  وجود گذاشت وشرکت ملی نفتکش ایران تاسیس گردید. این شرکت نوپا در ابتدا با استفاده از ۴ کشتی تازه ساخت شروع به کار کرد  که اداره کامل آن در دست شرکتهای کشتیرانی خارجی بود .به مرور زمان با الحاق این شرکت به شرکت ملی نفت که در سال ۱۳۴۹ اتفاق افتاد کشتیهای جدیدی به این ناوگان افزوده شد ولی فعالیت ناوگان جدید از شعاع فعالیتهای درون مرزی وقلمرو ساحلی تجاوز نمی کرد وآرزوی حضور فعال در بازارهای جهانی هنوز بصورت رویا باقی مانده بود.

شرکت ملی نفتکش برای بدست آوردن تجربه ورسیدن به این آرزو یکبار با یک شرکت کشتیرانی آفریقای جنوبی

و یکبار هم با شرکت کشتیرانی نفت بریتانیا ،شرکتهای کشتیرانی مشترکی ایجاد کردند که مشارکت اول موافقت پیدا نکرد ولی مشارکت دوم که فعالیت آن تقریبا ۱۰ سال طول کشید تا حدود زیادی ثمر بخش بود وبرای اولین بار

۵ فروند نفتکش ایرانی البته نه با استقلال کامل در آبهای بین المللی شروع به فعالیت کردند

از سال ۱۴۶۴ شرکت ملی نفتکش  دوران تازه ای را آغاز کرده تمام نفتکشهای ملکی خود را اعم از تعدادیکه در اختیار مشارکت بود ویا در اجاره شرکتهای دیگر قرار داشت فراخواند وضمن توسعه وافزایش ناوگان تعداد نفتکشهای موجود را به ۳۲ فروند وبه ظرفیت ۶ میلیون تن رساند.به این ترتیب توانست در مقابل حملات شدیدی که طی دوران جنگ تحمیلی برای توقف صدور نفت کشور صورت می گرفت مقاومت کند ومانع از توقف صدور نفت شود. در این دوره بود که ناوگان ملی نفتکش به صورت یکی از کارآمدترین وزبده ترین ناوگانهای موجود جهان معرفی شد ومحافل کشتیرانی جهانی اغلب با تحسین از آن یاد می کردند.

در این دوره روسای اتحادیه های بین المللی کشتیرانی ومقا مات جهانی دیگر از ناوگان شرکت ملی نفتکش  دیدن کردند وبرای آنها تجربیات شرکت ملی نفتکش در تخلیه وبارگیری نفت بدون استفاده از اسکله که در این حجم و اندازه عملیاتی بدیع ودر کشتیرانی نفت بی سابقه بود بسیار مغتنم وآموزنده تلقی می شد.بطور خلاصه راه یافتن ناوگان ملی نفتکش به بازارهای جهانی که صرفا در اثر ابراز لیاقت وپشتکار وفداکاری فراهم شده بود در این دوران اتفاق افتاد.

شرکت ملی نفتکش از ابتدا تا کنون که بیش از ۵۰ سال از فعالیت آن میگذرد مجموعا حدود ۳۲ فروند نفتکش ملکی را که خود سفارش ساخت داده ،مورد بهره برداری قرار داده است.

یکی از دلایل پویای شرکت ملی نفتکش این است که این صنعت همگام با جهان پیش رفته است ومیتواند با تمام شرکتهای کشتیرانی نفتی اروپایی وغیر اروپایی رقابت کند زیرا تجربه وامکانات لازم را برای این رقابت در اختیار دارد. دلیل دیگرپویایی بهبود نسبی وضع بازار اجاره نفتکشها  است که این موضوع یکی به دلیل شتاب اوراق شدن نفتکشهای کهنه است که تعداد آنها بیشتر از تعداد نفتکشهای جدید جایگزین است ودیگری افزایش تدریجی تقاضای نفت نسبت به ظرفیت نفتکشهای موجود در جهان است که همه ساله درصدی به تقاضای جهانی نفت افزوده می شود .حمل مقادیر اضافی نفت نیازمند نفتکش های جدید میباشد. با روندی که اکنون پیش رو داریم به نظر می رسد که تاریخ این مرتبه به نحو دیگری تکرار شود.

یعنی به زودی قسمت مهمی از ظرفیت ناوگان نفتی جهان بار دیگردر اختیار شرکتهای نفتی عمده قرار بگیرد.ولی این بار نه شرکتهای نفتی ۵۰ سال پیش بلکه شرکتهای نفتی کشورهای صادر کننده نفت مثل جمهوری اسلامی ایران ،عربستان سعودی،کویت ،قطر وامارات وسزاوار هم همین است چون داشتن یک ناوگان ملکی پیشرفته  وجوان در بردارنده امنیت واطمینان وپشتوانه محکم واستواری برای صادرات کشورهای صادر کننده نفت خواهد بود